Εισάγοντας μια Πρωτοποριακή Διάγνωση:
Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (C-PTSD)
Τον Ιούνιο του 2018, σχεδόν 40 χρόνια μετά την αμφισβητούμενη πλην όμως επίσημη αναγνώριση της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες ως ψυχικής διαταραχής που απαιτούσε κλινική θεραπεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε το ICD-11, συμπεριλαμβανομένης και μιας νέας διάγνωσης: τη Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (Complex Post-Traumatic Stress Disorder /C-PTSD).
Η διάγνωση αυτή είναι δυναμικής σημασίας για το πεδίο της ψυχικής υγείας.
Η κατανόηση της μακροχρόνιας επίδρασης του ανεπίλυτου πρώιμου τραύματος αποτελεί πράγματι ένα παγκόσμιο ζήτημα υγείας. Το τραύμα πρόσδεσης, καθώς και το σχεσιακό και αναπτυξιακό τραύμα - που συναντάμε σε κάθε πολιτισμό, θρησκεία ή κοινωνία - επηρεάζει τη νευροβιολογική ανάπτυξη του παιδιού και δημιουργεί διαχρονικά πρότυπα αποδιοργάνωσης στο σώμα, στις νοητικές λειτουργίες και στις σχέσεις. Ίσως μια καλύτερη αντίληψη του Σύνθετου Τραύματος μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις υποβόσκουσες αιτίες των διαταραχών που αντιμετωπίζουν οι θεραπευόμενοι, καθώς και τις αυξανόμενες κοινωνικές προκλήσεις, όπως η κατάχρηση ουσιών, η συστημική αδικία και η βία. Μια ευαίσθητη ματιά στο τραύμα μπορεί να δώσει ελπίδα στον κόσμο.
Ενώ η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες εξέλιξε σε μεγάλο βαθμό το πεδίο της ψυχολογίας πριν από 40 περίπου χρόνια, όσοι από εμάς έχουν εργαστεί σε αυτόν τον τομέα γνωρίζουν ότι υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί στη διάγνωση και στις θεραπείες που την αντιμετωπίζουν. Η Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες μας βοηθά να εμβαθύνουμε την κατανόησή μας γύρω από το τραύμα. Τώρα που αυτή η διαταραχή έχει επίσημα αναγνωριστεί, το επόμενο βήμα είναι να βρεθούν οι ειδικά προσαρμοσμένες στην αντιμετώπιση του σύνθετου τραύματος θεραπείες.
Πολλοί από μας έχουμε νιώσει σύγχυση ή απογοήτευση κατά την εργασία μας με θεραπευόμενους που αντιμετωπίζουν σύνθετο τραύμα όταν η θεραπεία δεν προχωρά, όπως και με εκείνους τους θεραπευόμενους που ενώ σημειώνουν πρόοδο επιστρέφουν στα παλιά μοτίβα που τους καθηλώνουν στο αυτοσαμποτάζ, στην απελπισία και στην απόγνωση. Αυτοί είναι συνήθως οι θεραπευόμενοι που εμείς οι θεραπευτές φέρνουμε στην εποπτεία.
Το ερώτημα που θέτουμε επανειλημμένα στον εαυτό μας ως σύμβουλοι του NARM είναι το εξής: «πώς μπορώ να βοηθήσω πιο αποτελεσματικά το θεραπευόμενό μου;».
Για να απαντήσουμε σε αυτό, ας επανεξετάσουμε τη Μελέτη ACEs (Δυσμενείς Εμπειρίες Παιδικής Ηλικίας). Η μελέτη αυτή έχει μια συναρπαστική προέλευση. Αρχικά, σχεδιάστηκε ως πρόγραμμα απώλειας βάρους, μέχρις ότου ο επικεφαλής του προγράμματος, Dr. Vincent Felitti, παρατήρησε ότι παρά το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες είχαν σημαντική επιτυχία ως προς τους στόχους απώλειας βάρους, σχεδόν το 50% αυτών εγκατέλειπε το πρόγραμμα. Αυτό δεν είχε λογική για τον Dr. Felitti εκείνη την εποχή: γιατί οι συμμετέχοντες εγκατέλειπαν το πρόγραμμα εφόσον έχαναν βάρος και πλησίαζαν τους στόχους τους; Έτσι, ο ερευνητής σχεδίασε ένα ερωτηματολόγιο για να κατανοήσει αυτό το φαινόμενο και ανακάλυψε ότι η πλειοψηφία εκείνων που εγκατέλειπαν είχαν βιώσει κάποιο τραύμα στην παιδική τους ηλικία. Έτσι ξεκίνησε το μνημειώδες ερευνητικό έργο στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα ως Μελέτη ACEs.
Μια συναρπαστική πλευρά εδώ είναι ο υποκείμενος μηχανισμός του αυτοσαμποτάζ. Θα φανταζόμασταν ότι όσο πιο κοντά πλησίαζε ένας συμμετέχων τους στόχους του, τόσο περισσότερα κίνητρα θα είχε για να ολοκληρώσει το πρόγραμμα. Αλλά βλέπουμε τόσα πολλά παραδείγματα ατόμων που ενώ προσεγγίζουν την υγεία, την ευεξία και την επιτυχία στρέφονται σε συμπεριφορές αυτοσαμποτάζ ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, είτε πρόκειται για κάποιον που αρχίζει να χάνει βάρος και εγκαταλείπει την προσπάθεια, είτε για ένα φοιτητή που παρατάει τις σπουδές του στο τελευταίο έτος ή για ένα άτομο που ενώ βρίσκεται σε απεξάρτηση από ουσίες επιστρέφει στη χρήση τους.
Σήμερα ξετυλίγουμε αυτό το μυστήριο μέσα από την αναγνώριση της "επιβιωτικής" λειτουργίας της ντροπής και του αυτομίσους. Ως παιδιά, τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τη σύνδεση με τους φροντιστές μας μέσω της πρόσδεσης - κάτι που είναι απαραίτητο για τη βασική μας επιβίωση και ευημερία. Όταν οι φροντιστές ή το περιβάλλον μας είναι ανεπαρκές ή ελλειμματικό, η βασική μας επιβίωση απειλείται. Το παιδί δεν μπορεί να βιώσει τον εαυτό του ως ένα καλό άτομο σε μια κακή κατάσταση. Ως εκ τούτου, ασυνείδητα, οι ψυχοβιολογικοί μηχανισμοί αρχίζουν να ενεργοποιούνται για να διασφαλίσουν τη βασική του επιβίωση. Μια βασική επιβιωτική στρατηγική είναι αυτό στο οποίο μπορούμε να αναφερθούμε ως ντροπή και αυτομίσος· ότι, δηλαδή, το παιδί βιώνει τον εαυτό του ως κακό προκειμένου να προστατεύσει τον εαυτό του από την ανεπάρκεια των φροντιστών του και/ή του περιβάλλοντός του.
Κάτι που παρατηρήσαμε κατά τις συζητήσεις μας με πολλούς σωματικά προσανατολισμένους θεραπευτές σε διεθνές επίπεδο είναι ότι παρά την πολύ αποτελεσματική και ισχυρή σωματική εργασία, η θεραπευτική πρόοδος τις περισσότερες φορές διακόπτεται όταν οι αναπτυξιακές στρατηγικές που βασίζονται στην επιβίωση δεν αναγνωρίζονται και δεν αποτελούν το επίκεντρο της θεραπευτικής εργασίας. Οι θεραπευόμενοι μόλις αρχίσουν να καλυτερεύουν οπισθοδρομούν ή σαμποτάρουν επανειλημμένα τον εαυτό τους με διάφορους τρόπους. Επιστρέφοντας στο αρχικό πρόγραμμα απώλειας βάρους, κάτι φαίνεται να απειλεί την προσπάθεια να εξελιχθεί κανείς στη ζωή του αποκτώντας περισσότερη υγεία και ευεξία. Αυτό το κάτι είναι ο τρόπος με τον οποίο έμαθε να προστατεύει τους αρχικούς φροντιστές του και το περιβάλλον του, αποκλείοντας τις θεμελιώδεις όψεις του εαυτού του, ακόμα και αν αυτές είναι θετικές όπως η ανάπτυξη, η υγεία και η ζωντάνια.
Πώς συνδέεται λοιπόν αυτό με τη σωματικά προσανατολισμένη θεραπεία; Τι συμβαίνει όταν ένας θεραπευόμενος αρχίζει να μετατοπίζεται προς την ανάπτυξη της ενσωμάτωσης, της αυτορρύθμισης και της ενδυνάμωσης ("ανοδικά"), χωρίς να αναγνωρίζονται τα υποβόσκοντα τραύματα που βασίζονται στη ντροπή και που οδήγησαν σε δυσλειτουργικές στρατηγικές, συμπεριφορές και συμπτώματα; Ή, για τους παραδοσιακούς θεραπευτές που βασίζονται στη λεκτική θεραπεία, τι συμβαίνει όταν επεξεργαζόμαστε την ψυχοδυναμική όψη της ντροπής, του αυτομίσους και του αυτοσαμποτάζ, χωρίς να επιχειρούμε την αλλαγή των σωματικών και συναισθηματικών προτύπων που πυροδοτούν τις περιοριστικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές; Και τι συμβαίνει όταν επεξεργαζόμαστε το πρώιμο τραύμα πρόσδεσης χωρίς να αναγνωρίζουμε τη δική μας αντιμεταβίβαση (τα δικά μας ανεπίλυτα πρότυπα τραύματος και τους παράγοντες που τα πυροδοτούν) και πώς αυτό επηρεάζει τη θεραπευτική διαδικασία;
Το Νευροθυμικό Σχεσιακό Μοντέλο (NARM) είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που έχει σχεδιαστεί για τη θεραπευτική εργασία με τα ανεπίλυτα τραύματα και τα πρότυπα που παραμένουν ως κατάλοιπα του πρώιμου ή αρχικού τραύματος. Αυτή η ολοκληρωμένη, συνθετική προσέγγιση επεξεργάζεται "καθοδικά" (ψυχοδυναμικά) και "ανοδικά" (σωματικά) τα ψυχοβιολογικά πρότυπα της ντροπής και του αυτομίσους μέσα σε ένα βαθιά ενσυνείδητο, σχεσιακό πλαίσιο. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο που εντοπίζει τα αναπτυξιακά τραύματα από το πρώιμο τραύμα, οι θεραπευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν στη ζωή τους χωρίς να επιβαρύνονται πλέον από αυτές τις ασυνείδητες στρατηγικές επιβίωσης που έχουν κυριαρχήσει στη ζωή τους. Η ελευθερία από το παιδικό τραύμα είναι εφικτή.
Ενώ οι έρευνες για το θέμα αυτό βρίσκονται ακόμη στα σπάργανα, η εργασία μας στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του NARM ενισχύεται από τις κλινικές εκθέσεις και τις αρχικές έρευνες που αποδεικνύουν πόσο αποτελεσματικό είναι το Νευροθυμικό Σχεσιακό Μοντέλο (NARM) για την επίλυση του τραύματος πρόσδεσης, καθώς και του σχεσιακού και αναπτυξιακού τραύματος. Έχουμε εκπαιδεύσει χιλιάδες κλινικούς ψυχολόγους σε όλη τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, ενώ τα εκπαιδευτικά προγράμματα NARM επεκτείνονται με ταχύ ρυθμό σε όλο τον κόσμο και διαδικτυακά.
Εάν έχετε θεραπευόμενους που ταλαιπωρούνται από το ανεπίλυτο πρώιμο τραύμα και θέλετε περισσότερες πληροφορίες για μια πιο αποτελεσματική θεραπευτική υποστήριξη, σας προσκαλούμε στο εκπαιδευτικό μας σεμινάριο για το Νευροθυμικό Σχεσιακό Μοντέλο.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτήν την καινοτόμο μέθοδο αντιμετώπισης αυτής της διάγνωσης, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στη διεύθυνση: www.narmtraining.com.
Brad Kammer, NARM Faculty Trainer
Απόδοση Μ. Χριστοδούλου, Επιμέλεια Ζ. Σίλλατ